Degradimi i tokës! Një problem jetësor që mund të prek mbi 1.6 miliard njerëz deri në 2050!

Degradimi i tokës është një problem i përhapur që prek miliona njerëz dhe hektarë tokë në mbarë botën.

Është rënia e cilësisë dhe produktivitetit të tokës për shkak të faktorëve të ndryshëm, si aktivitetet njerëzore, ngjarjet natyrore ose ndryshimet klimatike.

Degradimi i tokës mund të marrë shumë forma, të tilla si erozioni i tokës, kontaminimi i tokës, shkretëtirëzimi, acidifikimi i tokës dhe kripësia e tokës.
Erozioni i tokës është humbja e sipërfaqes së tokës nga uji ose era. Ai zvogëlon pjellorinë dhe kapacitetin mbajtës të ujit të tokës dhe e ekspozon atë ndaj degradimit të mëtejshëm.

Ndotja e tokës është prania e substancave të dëmshme në tokë që ndikojnë në cilësinë dhe funksionin e saj.

Mund të shkaktohet nga ndotja nga aktivitetet industriale, kimikatet bujqësore, asgjësimi i mbeturinave ose aksidentet.

Shkretëtirëzimi është zgjerimi i zonave të thata dhe djerrë për shkak të degradimit të tokës dhe ndryshimeve klimatike. Redukton disponueshmërinë e ujit dhe vegjetacionit dhe rrit rrezikun e thatësirës dhe urisë.

Acidifikimi i tokës është ulja e pH-së së tokës për shkak të përdorimit të tepërt të plehrave, shiut acid ose minierave. Ndikon në disponueshmërinë e lëndëve ushqyese dhe aktivitetin mikrobik në tokë dhe mund të dëmtojë bimët dhe kafshët.
Kripësia e tokës është rritja e përqendrimit të kripës në tokë për shkak të ujitjes me ujë të kripur, avullimit ose depërtimit të ujit të detit. Redukton rendimentin dhe cilësinë e të korrave dhe mund të dëmtojë infrastrukturën.

Disa nga shkaqet kryesore të degradimit të tokës janë shpyllëzimi, mbikullotja, bujqësia intensive, minierat, urbanizimi dhe ndotja.

Shpyllëzimi është pastrimi i pyjeve për lëndë drusore, dru zjarri ose shndërrim i tokës. Redukton mbulesën bimore dhe lëndën organike në tokë dhe rrit erozionin dhe rrjedhjen.

Mbikullotja është konsumimi i tepërt i bimësisë nga bagëtia. Redukton diversitetin e bimëve dhe biomasën dhe e ekspozon tokën ndaj erozionit dhe ngjeshjes.

Bujqësia intensive është përdorimi i metodave me input të lartë për të rritur prodhimin bimor. Ai varfëron lëndët ushqyese të tokës dhe lëndën organike dhe rrit erozionin, ndotjen, acidifikimin dhe kripësinë e tokës.

Minierat janë nxjerrja e mineraleve nga toka. Shqetëson sipërfaqen e tokës dhe nëntokësore dhe gjeneron mbeturina që mund të ndotin tokën dhe ujin.
Urbanizimi është rritja e qyteteve dhe vendbanimeve njerëzore. Ai konsumon tokën për ndërtesa, rrugë dhe infrastrukturë dhe rrit prodhimin e mbetjeve dhe ndotjen.

Degradimi i tokës mund të ketë pasoja të rënda për mjedisin, shëndetin e njerëzve, sigurinë ushqimore, biodiversitetin dhe zhvillimin socio-ekonomik.

Degradimi i tokës ndikon në shërbimet e ekosistemit që ofron toka, si rregullimi i ujit, sekuestrimi i karbonit, çiklizmi i lëndëve ushqyese dhe sigurimi i habitatit. Ajo ndikon gjithashtu në mirëqenien njerëzore që varet nga këto shërbime, si shëndeti, jetesa, kultura dhe siguria.

Degradimi i tokës mund të zvogëlojë prodhimin dhe cilësinë e ushqimit duke ndikuar në pjellorinë e tokës dhe rendimentin e të korrave. Mund të rrisë gjithashtu pasigurinë ushqimore duke ndikuar në disponueshmërinë dhe aksesin e ushqimit.

Degradimi i tokës mund të zvogëlojë biodiversitetin duke ndikuar në cilësinë dhe sasinë e habitatit. Mund të rrisë gjithashtu humbjen e biodiversitetit duke ndikuar në shpërndarjen dhe bollëkun e specieve.

Degradimi i tokës mund të zvogëlojë zhvillimin socio-ekonomik duke ndikuar në gjenerimin e të ardhurave dhe uljen e varfërisë. Ai gjithashtu mund të rrisë kostot socio-ekonomike duke ndikuar në shëndetin publik, mirëmbajtjen e infrastrukturës dhe reduktimin e rrezikut nga fatkeqësitë.

Degradimi i tokës është një sfidë globale që kërkon veprim urgjent nga të gjitha palët e interesuara.

Ka masa të ndryshme që mund të merren për të parandaluar ose rikthyer degradimin e tokës, të tilla si menaxhimi i qëndrueshëm i tokës, restaurimi, ruajtja dhe përshtatja.

Menaxhimi i qëndrueshëm i tokës është përdorimi i praktikave që ruajnë ose rrisin produktivitetin dhe cilësinë e tokës duke minimizuar ndikimet negative në mjedis dhe shoqëri.

Restaurimi është rikthimi i tokës së degraduar në gjendjen e saj origjinale ose të dëshiruar duke rivendosur funksionet dhe shërbimet e saj ekologjike.
Konservimi është mbrojtja e tokës nga degradimi i mëtejshëm duke ruajtur vlerat dhe përfitimet e saj natyrore ose kulturore.

Përshtatja është përshtatja e përdorimit dhe menaxhimit të tokës me ndryshimin e kushteve duke rritur elasticitetin dhe kapacitetin e saj përballues.

Duke zbatuar këto masa, ne mund të ruajmë tokën dhe tokën tonë të çmuar për brezat e tanishëm dhe të ardhshëm. 🌎

Gjithashtu është e rëndësishme të dihet se ndryshimi i politikave në mbarë botën është një nga mënyrat e vetme për të siguruar ruajtjen e tokës në nivel global.

Për të arritur objektivin për toka të shëndetshme deri në vitin 2050, nevojiten ndryshime politikash në nivele dhe sektorë të ndryshëm. Disa shembuj të veprimeve të mundshme të politikave janë:

- Zhvillimi i një ligji të ri për shëndetin e tokës deri në vitin 2023 që do të identifikojë dhe adresojë kërcënimet kryesore të tokës në BE dhe do të sigurojë një nivel të lartë të mbrojtjes së mjedisit dhe shëndetit².

- Zbatimi i objektivit të Neutralitetit të Degradimit të Tokës sipas Konventës së OKB-së për Luftimin e Shkretëtirëzimit që synon të shmangë, zvogëlojë dhe kthejë degradimin e tokës deri në vitin 2030¹.

- Reformimi i politikave bujqësore për të nxitur praktikat e menaxhimit të qëndrueshëm të tokës që rrisin kapacitetin, efikasitetin dhe elasticitetin e tokës, të tilla si agropylltaria, bujqësia organike, bujqësia pa tokë, kulturat mbuluese, rotacioni i të korrave dhe diversifikimi.

- Promovimi i parimeve të ekonomisë rrethore për të reduktuar prodhimin dhe ndotjen e mbetjeve dhe për të rritur përdorimin e materialeve organike dhe të ricikluara si plehra dhe përmirësues të tokës².

- Mbështetja e kërkimit dhe inovacionit për shëndetin dhe restaurimin e tokës, si dhe rritja e mbledhjes së të dhënave, monitorimi dhe raportimi mbi statusin dhe tendencat e tokës².

- Rritja e ndërgjegjësimit dhe edukimit mbi rëndësinë e shëndetit dhe restaurimit të tokës midis aktorëve të ndryshëm, si fermerët, konsumatorët, bizneset, politikëbërësit dhe shoqëria civile¹².

Burimi: (1) Shëndeti i tokës - Komisioni Evropian. https://environment.ec.europa.eu/topics/soil-and-land/soil-health_en Qasur më 02/04/2023.(2) Një plan i prekshëm për të rivendosur shëndetin e tokës në 10 vitet e ardhshme. https://www.weforum.org/agenda/2020/12/a-tangible-plan-to-restore-soil-health-in-the-next-ten-years/  02/04/2023.(3) Dita Botërore e Tokës: Rivendosja e tokës është jetike për sigurinë ushqimore | Bota .... https://www.weforum.org/agenda/2022/06/soil-land-degraded-food-crisis/  02/04/2023.